Nên dùng loại sạc pin nào?

• Hãy dùng sạc thông minh! Sạc rẻ tiền không thể cho bạn biết khi nào pin đầy, và hoặc nó sạc không tới (mau hết khi dùng) hoặc sạc quá (làm tổn thọ pin). Hãy chắc chắn là bạn có một cục sạc tốt.
• Sạc cả pin NiMH lẫn NiCd. Hầu hết các sạc sản xuất sau 2005 đều sạc được cả hai loại pin. Một số sạc mới hơn chỉ sạc được  pin NiMH, vì pin NiCD ít còn thông dụng.
• Các sạc NiCD cũ thường không tốt với pin NiMH. Sạc NiCD cũ không thể báo cho bạn khi cần dừng sạc pin NiMH. Và nếu là sạc tồi, sẽ sạc lỗi (thiếu hoặc quá) pin của bạn.
• Mọi sạc hãng này đều có thể sạc pin hãng khác. Ví dụ sạc của Panasonic có thể sạc pin Sony hoặc ngược lại. Bạn chỉ cần phải đảm bảo là đúng loại pin (ví dụ như pin NiMH phải dùng sạc NiMH), còn thương hiệu sạc không quan trọng. Tất  nhiên, tôi vẫn khuyên bạn nên dùng sạc tốt, thông minh.
• Pin NiMH độ tự xả thấp (LSD) như Eneloop không cần phải dùng sạc đặc biệt. Mọi sạc NiMH đều có thể sạc được pin NiMH thường cũng như NiMH độ tự xả thấp.
• Pin NiZn thì cần sạc đặc biệt. Và sạc NiMH lẫn NiCD đều không thể dùng cho pin loại này.
• Sạc pin Alkaline là chuyện hài hước. Vì đây là loại pin dùng một lần. Nếu sạc, pin sẽ hỏng, rò rỉ nước.

Hãy cẩn thận với sạc tồi!

Rất nhiều loại sạc, và có thể là phần lớn, không tự ngắt khi pin đầy. Chúng hoặc là ngắt quá sớm, quá muộn, hay không ngắt - tiếp tục sạc cho đến khi bạn tháo pin khỏi sạc. Điều này rất tệ, bởi vì sạc thiếu làm pin bạn không đủ dung lượng khi dùng như thông số của pin, và sạc quá sẽ giảm tuổi thọ pin (số lần sạc).

Sạc tốt cho pin chính xác dung lượng mà pin cần. Có thể phân làm ba loại sạc:

• Sạc tồi (hay loại sạc người dùng phải chỉnh, ngắt điện). Sạc này không tự dừng. Hướng dẫn sử dụng sẽ gợi ý cho bạn thời gian mà bạn phải rút pin ra khỏi sạc với từng loại pin, và bạn phải lo rút pin ra sau đúng thời gian đó. Vì mỗi loại pin là khác nhau, nên dù bạn cẩn thận cỡ mấy, bạn cũng sẽ sạc thiếu hoặc sạc quá pin của bạn :D. 
• Sạc định thời gian. Loại sạc này có đồng hồ và tự tắt sau một lượng thời gian xác định, có nghĩa là bạn gần như chắc chắn sẽ sạc thiếu hoặc quá pin. Một số đồng hồ ngắt của sạc được thiết lập với thời gian ngắt khá dài, nên thường là pin bị sạc quá. Một số sạc có đồng hồ trong hợp lý hơn sẽ giảm tỉ lệ sạc quá - nhưng không loại trừ hoàn toàn: nếu bạn sạc pin khi chưa dùng hết, pin sẽ bị sạc quá. Và đôi khi pin bị mất dung lượng, thì loại sạc với đồng hồ ngắt này sẽ tiếp tục sạc khi pin đã đầy. Trường hợp đồng hồ được thiết lập để sạc đầy pin loại trung, nếu bạn mua pin với dung lượng cao, sạc loại này sẽ không bao giờ sạc đầy được pin mới đó. Cuối cùng, sạc ngắt bằng đồng hồ bắt buộc bạn phải rút ra và cắm lại sau mỗi lần dùng, để khởi tạo lại đồng hồ.
• Sạc tốt, sạc thông minh. Loại sạc này tự biết khi pin đầu và tự động ngắt. Các phương pháp sử dụng thường là phân tích chóp điện thế, điện thế cực đại, tỉ lệ thay đổi nhiệt, nhiệt cực đại, hay kết hợp chúng với nhau. Đồng hồ đôi khi được dùng như cơ chế phụ, chơ chế đảm bảo, phòng khi sạc không chớp được tín hiệu ngắt từ các phương pháp khác. 

Sạc "thông minh" có nghĩa quan trọng hơn: sạc thông minh sạc các pin độc lập với nhau, cấp cho từng pin chính xác năng lượng mà nó thiếu. Và bắt buộc phải vậy, vì làm sao sạc có thể gọi là thông minh khi tự ngắt nếu nó không có khả năng dừng sạc những pin khác nhau theo thời gian khác nhau?

Một tin tốt lành là trên thị trường, giá bán sạc thông minh và sạc thường nhiều khi ngang ngửa. Vậy nên hãy là người tiêu dùng thông minh ;).

Sạc cùng lúc lẫn loại pin, cỡ pin và mức sạc

Nếu sạc của bạn có thể xử lý từng pin/khe sạc độc lập, bạn có thể sạc chung pin NiMh và NiCD, cỡ khác nhau, và pin đã dùng hết hay vơi nửa cùng lúc. Nếu không phải loại sạc với các khe độc lập, khi sạc chung lẫn nhiều loại, pin của bạn sẽ bị sạc thiếu hoặc sạc quá.

Vậy làm thế nào để biết sạc của bạn có các khe sạc độc lập? Hãy xem hướng dẫn sử dụng, hoặc phân loại sạc đó trên trang bán hàng. Các loại sạc rẻ tiền thì không sạc pin độc lập, vì vậy nhà sản xuất chắc chắn sẽ rao rõ nếu mẫu sạc nào đó có các khe sạc độc lập, riêng rẽ. Nếu hướng dẫn sử dụng không nói, trang bán hàng không chỉ rõ, nhiều khả năng sạc của bạn là sạc tồi. (và hãy mua một chiếc mới, một chiếc sạc thông minh). Dưới đây là luật Bluejay (Bluejay's Law) cho sạc pin:

Mọi sạc không được ghi là sạc thông minh, đều là sạc tồi
Ngược lại, mọi sạc thông minh, sẽ được ghi rõ là sạc thông minh.

Có thể có vài ngoại lệ, nhưng điều trên gần như luôn đúng.

Sạc nhanh hay chậm thì tốt hơn?

Đầu tiên xin khẳng định, bạn gần như không có lựa chọn, vì vậy điều này có ít ảnh hưởng thực tế. Hầu hết các sạc không cho bạn chọn tốc độ sạc.

Nhưng giả sử bạn có chiếc sạc tốt, sạc chuyên nghiệp, cho phép chọn các chế độ sạc. Trong trường hợp này, chế độ mặc định của nhà sản xuất là tốt nhất cho pin của bạn ;).

Tiếp tục giả sử bạn có khả năng cài đặt chế độ sạc và rất muốn biết thế nào là tốt. Thì đây: thông thường, chậm là tốt. Sạc chậm đảm bảo tuổi thọ pin. Sạc La Crosse khuyến cáo dòng sạc tối ưu là 200mA, và đó là chế độ mặc định của loại sạc BC-1000. Có nghĩa là pin dùng cạn loại 2000mAh sẽ mất khoảng 10 tiếng để sạc.

Nhưng tất nhiên có một cái bẫy khi sạc chậm, vì đời luôn có bẫy: nếu pin được sạc quá chậm, sạc sẽ không nắm bắt được thay đổi về hiệu điện thế, và không ngắt. Trong trường hợp nó tiếp tục sạc này, tuổi thọ pin sẽ giảm. Cá nhân tôi nghĩ rằng không phải lo về điều này, bởi vì các sạc mà sạc rất chậm này thường có cơ chế phụ để đảm bảo nó không sạc quá. Ví dụ cục sạc La Crosse BC-700 thường sử dụng phương pháp nhận biết biến thiên điện thế (-dV/dt), và cả hiệu điện thế cực đại, nhiệt độ cực đại, năng lượng vào cực đại, và đồng hồ đo phụ. Tuy nhiên, kỹ sư NLee khuyên nên đẩy dòng sạc cho pin tiểu AA lên 500 hay 700mA. (Sạc chậm ổn với pin đũa AAA). Tôi cũng làm vậy vì 500mA sạc nhanh hơn và nằm giữa hay chế độ mặc định của BC-1000 là 200mA và 1800mA.

Vì vậy, nói chung 4 hay 5 giờ sạc thường là thời gian sạc tốt. Nhanh hơn có thể giảm tuổi thọ pin, và quá chậm hơn cũng có thể gây sạc lỗi, không tốt cho pin.

Làm mới những pin cũ, pin không sạc được nữa

Hầu hết các loại sạc sẽ không sạc được pin mà điện thế đã giảm xuống quá thấp. Có một số cách để làm sống các pin này, làm cho sạc có thể chấp nhận, nhưng kể cả khi nó hoạt động, dung lượng và tuổi thọ pin có thể giảm đáng kể. Đơn giản, bạn có thể kích pin đến hiệu điện thế tối thiểu (ví dụ ≥0.5V với sạc La Crosse dòng BC).

Dùng sạc tồi. Nếu bạn có một sạc khác, rẻ tiền, loại không kiểm tra điện thế của pin, hãy gắn pin cũ vào và sạc đến khi pin có thể được chấp nhận bởi cục sạc tốt của bạn.

Các cách thức dưới đây đều phải đấu nối cực của pin tốt và pin quá cũ (dương với dương, âm với âm) vài giây. Sau đó, thử sạc pin lần nữa. Nếu sạc vẫn không nhận pin, thì thử đấu lại với thời gian lâu hơn. Tôi thì chưa gặp vấn đề gì với những phương pháp này, tuy nhiên nếu bạn dùng thì  tự chấp nhận rủi ro.

• Dùng mặt bàn kìm loại. Nến bạn có bề mặt kim loại (ví dụ mặt bàn sắt), dựng hay pin này trên mặt bàn, và dùng tuốc nơ vít kim loại đặt trên cực dương của chúng. Nếu không có mặt bàn sắt, thì dùng 2 thanh kim loại cho 2 đầu.
• Dùng kẹp giấy. Nhớ rút sạc. Cắm một pin mới sạc và pin cũ của bạn cạnh nhau. Uốn kẹp giấy để chạm vào 2 cực dương của 2 cục pin vài giây. Nếu kẹp giấy nóng, cục pin cũ bị đoản mạch, không nên thử sạc nó và tốt nhất là nên bỏ.
• Dùng ống pin. Sử dụng thiết bị nào đó dùng 2 pin. Nhét hai pin vào đối chiều nhau. Và chạm dây dương và âm trong vòng vài giây.

Cần phải dùng/xả pin thế nào trước khi sạc

Pin NiMH và pin Alkaline loại sạc được: bạn có thể sạc bất cứ khi nào, bạn không cần phải đợi đến khi pin cạn hẳn. Trên thực thế, với pin alkaline sạc được, bạn sạc càng sớm càng tốt. Lưu ý là bạn cần loại sạc đặc biệt với pin alkaline.

Pin NiCD: sạc khi gần hết pin (nhưng pin chưa hết hẳn). Khi mà dung lượng pin giảm rõ (vì dụ ánh sáng đèn mờ hoặc máy nghe quay chậm), và điện thế ở mức 1.1V.

Liệu pin có bị hao khi giữ trong sạc đã rút điện?

Một câu hỏi hay, và câu trả lời là có, nhưng tỉ lệ hao hụt không đáng kể. Mối loại sạc là khác nhau, nhưng không phải lo lắng về điều đó. Nếu bạn quan tâm quá, thì có thể thử để pin trong sạc đo lại, so sánh với pin bạn đã rút ra sau một tuần để thấy rõ độ hao hụt.

Điện năng tiêu thụ khi sạc pin là bao nhiêu?

Ít hơn một xu (tiền Mỹ :D). Pin thường không lưu quá nhiều điện. Một viên pin tiểu AA alkaline lưu khoảng 3Wh - cỡ tương đương với bóng đèn 100W bật trong 2 phút. Sạc 4 pin tiêu thụ khoảng 5W. Nghĩa là bạn có thể dùng trong 200 tiếng đồng hồ mà chỉ hết có một số điện (1kWh), giá tiền điện thì tùy chỗ bạn ở.